Wypędzenie: prawo przeciwko prawu, niesprawiedliwość przeciwko niesprawiedliwości?

Seria publikacji Apostolskiej Wizytatury Wrocławskiej
Wydana przez Apostolskiego Wizytatora dla księży i wiernych z archidiecezji wrocławskiej.
Prelat Winfried König, 48143 Münster

SŁOWO WSTĘPNE PRZEWODNICZĄCEGO NIEMIECKIEJ KONFERENCJI BISKUPÓW KARLA LEHMANNA

W historycznej wymianie listów z 1965 r. biskupi polscy i niemieccy wyciągnęli do siebie rękę w geście pojednania. Formalne oświadczenie biskupów polskich o udzielaniu przebaczenia i proszeniu o przebaczenie oraz identyczna odpowiedź ich niemieckich braci otworzyły drogę do dialogu, który przez lata był zablokowany. W swoim liście biskupi polscy napisali: „Jeśli istnieje prawdziwa dobra wola – a nie ma co do tego wątpliwości – to poważny dialog musi się powieść i z czasem przynieść dobre owoce – mimo wszystko, mimo gorących tematów”. Głębokie zmiany, które zaszły w 1989 roku w Polsce i Niemczech, nadały nowy wymiar rozmowom prowadzonym z coraz większą intensywnością od 1965 roku. Zniknęły ograniczenia narzucone z zewnątrz, droga do całkowicie otwartej, braterskiej rozmowy na „gorące tematy” stała się całkowicie wolna. W pierwszej kolejności należała do nich ocena etyczna ucieczki i wysiedlenia Niemców z terenów za Odrą i Nysą oraz przymusowych przesiedleń i wysiedleń jako takich, kwestia, która w Europie stała się przygnębiająco aktualna w związku z wojną na Bałkanach od 1991 roku.

Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że potrzeba jeszcze długiego czasu cierpliwego kontynuowania dialogu, aby zbliżyć do siebie kontrowersyjne stanowiska. Stało się to jasne również w rozmowach wewnątrzkościelnych w związku z dyskusją, którą wywołał referat profesora dr Remigiusza Sobanskiego (Warszawa) przedstawiony w niniejszej publikacji. Referat ten został wygłoszony 20 listopada 1990 r. podczas kolokwium biskupów niemieckich i polskich w Gnieźnie jako wykład wprowadzający. W szczerej dyskusji, która nastąpiła po wykładzie, strona niemiecka wyraziła uznanie dla jasności, z jaką profesor Sobanski przedstawił intencje listu polskich biskupów z 1965 r., aby przerwać błędne koło nienawiści i przemocy i nie angażować się w rozważania prawne, ale postrzegać wydarzenia „ „z etycznego, ludzkiego punktu widzenia”. Natomiast niepokój wywołała próba udowodnienia na poziomie argumentacji historyczno-prawnej, że wysiedlenie zostało nakazane przez porozumienie poczdamskie, a normy prawa międzynarodowego potępiające przymusowe przesiedlenie dużych grup ludności należy przypisać do późniejszego etapu rozwoju prawa międzynarodowego.

c.d.n.